Er is de laatste weken een intensieve discussie gaande over de vraag of lokale partijen beter het lokale belang zouden kunnen behartigen dan landelijke partijen. Laat ik beginnen met mijn stelling: LOKALE PARTIJEN KRIJGEN STEEDS MINDER MACHT EN INVLOED.
De argumenten:
1. In de komende raadsperiode zal de gemeente en dus ook de gemeente Geldrop-Mierlo in het kader van medebewind een stevig aantal wetten moeten gaan uitvoeren die in Den Haag gemaakt zijn en de tendens is dat dat in de toekomst vaker zal gebeuren. Op het eerste gezicht lijkt dus de autonomie van de gemeenten toe te nemen maar in de praktijk voeren zij overheidsbeleid uit. Het gaat daarbij nu vooral om beleid op het gebied van jeugdzorg, ouderenzorg en de zorg voor mensen met een beperking. Lokale partijen hebben geen enkele invloed op dat landelijk beleid omdat zij simpelweg niet in Den Haag aanwezig zijn. Landelijke partijen kunnen de ondemocratische elementen van decentralisering aan de orde stellen in de Tweede kamer en beleid proberen om te buigen in de richting van meer echte autonomie voor gemeenten.
2. De democratische controle op de immense taken die de gemeente op haar bordje krijgt is ingewikkeld. Er vormen zich grote regionale samenwerkingsverbanden, waarin wethouders en bestuurders met een grote informatievoorsprong op raadsleden de lakens uitdelen. Dikke nota's worden kort voor de besluitvorming ter goedkeuring aangeboden. "Wij nemen jullie mee in de besluitvorming" hoorde ik een wethouder zeggen tijdens een raadsvergadering. Maar dat is niet de bedoeling van democratie op lokaal niveau! De raad moet effectief kunnen controleren. Zij is de baas! Lokale partijen missen ten enenmale het apparaat om de leden adequaat te informeren en de kennis die gevraagd wordt is complex. Landelijke partijen kunnen ondersteuning krijgen van het landelijk bureau om meer inzicht te krijgen in de problematiek.
3. Landelijke partijen krijgen vaak het verwijt dat ze geen oog hebben voor de lokale politiek omdat het daar vooral om praktische problemen gaat die om een praktische oplossing vragen. Merkwaardig dat in vele gemeenteraden vele lokale partijen vertegenwoordigd zijn. Hebben die allemaal verschillende praktische oplossingen voor dezelfde praktische problemen? Landelijke partijen kunnen zich wel degelijk bekommeren om lokale belangen, daar zijn vele voorbeelden van. Daarbij zal niet telkens de relatie met achterliggende ideologie gelegd kunnen en hoeven te worden (ook landelijke partijen kunnen heel pragmatisch zijn), maar vaak kunnen ideologische uitgangspunten ook een toetssteen zijn voor lokaal beleid. Om te zorgen dat de riolering in orde is hoef je geen moeilijke politieke redeneringen op te hangen en lantaarnpalen moeten branden. Maar om lokale politiek te degraderen tot beslissingen over dit soort zaken doet de raadsleden en B&W tekort en bovendien is politiek altijd een kwestie van prioriteiten waarbij ook zaken als economie, ecologie, zorg en onderwijs in het geding zijn.
4. Omdat de invloed van gemeenten afneemt neemt de invloed van lokale partijen af. Slechts 15-20% van het budget van een gemeente wordt door de gemeente zelf gegenereerd. Dat betekent dat de landelijke overheid veel zeggenschap houdt over de budgetten van gemeenten. Van die 15-20% is een groot deel bestemd voor noodzakelijk onderhoud van riolering en wegen en dat betekent dat de gemeente uiteindelijk beslist over enkele procenten van het totale budget. Het is dus ook wat de financiën betreft zaak dat er in Den Haag politiek bedreven wordt met als doel de gemeenten meer middelen te geven om hun autonomie daadwerkelijk gestalte te geven. Sommige landelijke partijen doen dat, waaronder GroenLinks.
5. Tot slot een argument uit het ongerijmde: waarom zouden politici van landelijke partijen geen lokale belangen kunnen behartigen? Ook zij kunnen zich betrokken voelen bij lokale kwesties. Ook zij kunnen zich inzetten voor lokale organisaties en lokale cultuur. Van mijn eigen partij (GroenLinks) wonen alle kandidaten al jaren in Geldrop-Mierlo, zijn vele kandidaten actief in verenigingen, organisaties en het culturele leven. De raadsleden van de landelijke partijen bekommeren zich wel degelijk om de lokale belangen blijkt uit de moties die zij indienen en de vragen die zij stellen. Daarbij is een ideologie geen belemmering, maar een verrijking en bovendien geeft het duidelijkheid die een lokale partij vaak niet kan geven. Helaas is lokale politiek ook vaak sterk afhankelijk van persoonlijke voorkeuren. Als je een grote familie hebt of populair bent bij één of meer verenigingen is dat al een behoorlijke garantie voor aan aantal stemmen. Daarmee loopt lokale politiek ook het risico afhankelijk te worden van de grillen van een persoon. Landelijke partijen zullen hun vertegenwoordigers scholen, maar ook controleren en corrigeren waar nodig. Persoonlijke machtsspelletjes horen niet in de politiek thuis.
Rob van Otterdijk
Plaats 2 kandidatenlijst Groen Links